Ο πλέον περιζήτητος τίτλος εντός συνόρων είναι αυτός της “Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021”, καθώς ούτε λίγο ούτε πολύ, επτά πόλεις, μέχρι τουλάχιστον την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο, έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη διεκδίκηση του.
Επτά πόλεις, που εκπροσωπούν όλη σχεδόν την Ελλάδα, με λαμπρό παρελθόν, αβέβαιο παρόν για τους γνωστούς, οικονομικής φύσης κυρίως λόγους, που ευελπιστούν μέσω του θεσμού να “χτίσουν” ένα καλύτερο μέλλον.
Αναλυτικά οι υποψήφιες πόλεις (με αλφαβητική σειρά)
Καβάλα
Σε θεωρητικό επίπεδο είναι οι διαδικασίες στην Καβάλα, καθώς η δημοτική αρχή βλέπει θετικά το ενδεχόμενο να κατατεθεί υποψηφιότητα αλλά ακόμα δεν υπάρχει η σχετική απόφαση.
Τα στοιχεία που προτάσσει η πόλη είναι το Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου, ένας πολιτισμικός θεσμός πανελλαδικής εμβέλειας και το αρχαιοελληνικό και ρωμαϊκό παρελθόν της περιοχής.
Καλαμάτα
“Ζεστά” αντιμετωπίζουν στην μεσσηνιακή πρωτεύουσα το θέμα. Η υποψηφιότητα της πόλης στηρίζεται κυρίως στον συμβολισμό που προκύπτει, καθώς το 2021 η χώρα θα γιορτάσει τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, η οποία ξεκίνησε στις 23 Μαρτίου του 1821 από την Καλαμάτα.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν, επίσης, η δυνατή πολιτιστική παρουσία της πόλης επί δεκαετίες, η διοργάνωση διεθνούς εμβέλειας πολιτιστικών εκδηλώσεων, με κορυφαία το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού, η άριστη προσβασιμότητα με αυτοκινητόδρομο, αεροδρόμιο, λιμάνι, μαρίνα και υδατοδρόμιο ενώ το 2021 θα είναι έτοιμος και ο δρόμος Καλαμάτας-Ριζόμυλου, που θα ενοποιεί όλες τις ξενοδοχειακές μονάδες στο βόρειο τμήμα της παραλίας του Μεσσηνιακού κόλπου. Πλεονεκτήματα θεωρούνται ακόμη, οι υποδομές εκδηλώσεων με κορωνίδα το Μέγαρο Χορού και οι υποδομές υποδοχής των επισκεπτών.
Λίγες μέρες πάντως μετά την γνωστοποίηση του ενδιαφέροντος, ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου “άδειασε” την πρόταση, χαρακτηρίζοντας την “μη σοβαρή”, επικαλούμενος το τεράστιο κόστος του εγχειρήματος.
Ναύπλιο
Την δεύτερη προσπάθεια του στο θεσμό κάνει το Ναύπλιο, το οποίο είχε θέσει υποψηφιότητα και το 1997, με την πρόταση να υπερψηφίζεται πρόσφατα στο δημοτικό συμβούλιο.
Στα πλεονεκτήματα της πόλης είναι το ιστορικό υπόβαθρο, το προϊστορικό και βυζαντινό παρελθόν της περιοχής και η αρχιτεκτονική, όπως επίσης, η υποδομή σε υφιστάμενους ή εν δυνάμει υπαίθριους συναυλιακούς χώρους. Βάση δίνεται ακόμη, στο ρόλο που διαδραμάτισε το Ναύπλιο ως πρώτη πρωτεύουσα της νεώτερης Ελλάδας και στον διεθνούς εμβέλειας θεσμό του Φεστιβάλ, που διοργανώνεται στην πόλη.
Ξάνθη
Εξαιρετικά αμφίβολο είναι, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, αν θα φτάσει στο σημείο να επισημοποιηθεί η υποψηφιότητα της Ξάνθης. Η πρόταση έγινε από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της πόλης, το οποίο διακρίνει μέσω του θεσμού, προοπτική για ριζικές αλλαγές, ωστόσο αρκετοί είναι αυτοί που δεν βλέπουν με καλό μάτι την υποψηφιότητα αυτή.
Στα ατού της Ξάνθης είναι, μεταξύ άλλων, η καπνική ιστορία της, η αρχιτεκτονική της και το αρχαιοελληνικό παρελθόν της περιοχής.
Πειραιάς
Η υποψηφιότητα του Πειραιά είναι ίσως η πιο πολυσυζητημένη, καθώς θεωρείται φαβορί από ελληνικής πλευράς, για να πάρει το χρίσμα. Η πόλη ποντάρει στο γεγονός ότι το 2021 συμπληρώνονται 2.500 χρόνια από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, την οποία για τον λόγο αυτό προτείνει ως “πολιτιστική συμπρωτεύουσα”.
Πέραν του πλήρους φακέλου, ο Πειραιάς έχει και πολιτική υποστήριξη, με τον υπουργό Παιδείας Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο να αποκαλύπτει πριν λίγους μήνες δημοσίως ότι έχει ενημερώσει τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά για το θέμα και ότι για την κατάρτιση του φακέλου θα βοηθήσει το υπουργείο Πολιτισμού. Τη στήριξη του έχει εκφράσει, επίσης, και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος. Αξίζει πάντως να τονιστεί ότι οι κανονισμοί του θεσμού απαγορεύουν οποιαδήποτε κρατική βοήθεια στις υποψήφιες πόλεις.
Σύρος
Η σκέψη για να μπει η Σύρος στη μάχη “γεννήθηκε” στο facebook από κατοίκους του νησιού. Η πρόταση αντιμετωπίστηκε θετικά από το δήμο, ο οποίος ανακοίνωσε στη συνέχεια και επίσημα την υποψηφιότητα.
Αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η Σύρος αποτελεί κομμάτι του πανάρχαιου κυκλαδικού πολιτισμού, στη βιομηχανική της ιστορία, στη λαϊκή της παράδοση αλλά και στο μοναδικό χαρακτηριστικό της νησιωτικότητας και της ιδιότητας της ως πρωτεύουσας ενός συμπλέγματος νησιών.
Τρίπολη
Έντονη κινητικότητα υπάρχει και στην Τρίπολη, αφού το ενδιαφέρον για το θεσμό είναι μεγάλο. Το σημαντικότερο στοιχείο της υποψηφιότητας της, είναι η συμπλήρωση το 2021, 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821, όταν η πόλη ήταν εστία του πολέμου και η πρώτη που απελευθερώθηκε.
Σημαντικό ρόλο παίζει, επίσης, ότι η Αρκαδία είναι ο τόπος καταγωγής του θεού Πάνα και ότι εκεί αναφέρονται ότι διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές παγκοσμίως ενώ βαρύτητα δίνεται και στην έννοια του αρκαδισμού, η οποία έχει παγκόσμια απήχηση ως τρόπος ζωής.
Ο θεσμός και το βραβείο του 1,5 εκατ. ευρώ
Η ιδέα για τη θέσπιση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης “γεννήθηκε” σε ελληνικό μυαλό, με την Μελίνα Μερκούρη να θεωρείται “μητέρα” του θεσμού. Μάλιστα λέγεται ότι η αρχική ιδέα προέκυψε σε συζήτηση που είχαν τον Ιανουάριο του 1985 στο αεροδρόμιο της Αθήνας η τότε υπουργός Πολιτισμού με τον ομόλογο της της Γαλλίας. Λίγους μήνες αργότερα, η Μερκούρη είδε την σκέψη της να παίρνει “σάρκα και οστά”, με σκοπό να έρθουν πιο κοντά οι λαοί της Ευρώπης.
Από τότε πάντως έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και πολλά πράγματα έχουν αλλάξει, ως προς το σύστημα και τις διαδικασίες επιλογής, με το οικονομικό, λόγω και των συνθηκών, να είναι ένα σημαντικό κομμάτι του θεσμού.
Η συμπλήρωση του φακέλου υποψηφιότητας, λοιπόν, κοστίζει περίπου 25.000 ευρώ ενώ το ύψος του ποσού που θα δαπανήσει κάθε πόλη για να προετοιμαστεί κατάλληλα, εξαρτάται αποκλειστικά από τις δικές της δυνάμεις ή καλύτερα από την τσέπη της.
Η τυχερή πάντως, που θα καταφέρει να αναδειχτεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα, θα πάρει και το βραβείο “Μελίνα Μερκούρη”, που ανέρχεται σε 1.500.000 ευρώ. Μάλιστα το ποσό θα το λάβει τρεις μήνες πριν ξεκινήσει και επίσημα η περίοδος της θητείας της ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα και εφόσον έχει φανεί συνεπής σε όλες τις δεσμεύσεις της προς τις αρμόδιες επιτροπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συγκεκριμένη επιδότηση μπορεί να φτάσει έως το 60% του συνολικού προϋπολογισμού που έχει υποβληθεί.
Να σημειωθεί ότι οι ενδιαφερόμενες πόλεις μπορούν να υποβάλουν επίσημα αίτημα μέχρι 6 χρόνια πριν την έναρξη της εκδήλωσης, δηλαδή για τη διοργάνωση του 2021, το 2015 και θα ακολουθήσει αξιολόγηση από επιτροπή της ΕΕ.
Για την ιστορία, τρεις ελληνικές πόλεις έχουν πάρει, μέχρι στιγμής, τον σχετικό τίτλο. Η Αθήνα το 1985, η Θεσσαλονίκη το 1997 και η Πάτρα το 2006 ενώ το 2021 εκτός από τη χώρα μας, Πολιτιστική Πρωτεύουσα θα αναδείξει και η Ρουμανία.