Ανθρωπιστική παρέμβαση ή στρατιωτική επέμβαση;

 

Ο ΟΗΕ στην ακτή του Ελεφαντοστού ©UN Photo/Basile Zoma

Ο ΟΗΕ στην ακτή του Ελεφαντοστού ©UN Photo/Basile Zoma

 

Η κρίση περί τη Λιβύη αποτελεί ιδανικό παράδειγμα των ενίοτε θολών ορίων μεταξύ ανθρωπιστικής παρέμβασης και στρατιωτικής επέμβασης και το ΕΚ διοργάνωσε ειδική ακρόαση για τα ασαφή όρια μεταξύ των δύο μορφών διεθνούς παρουσίας όταν το λόγο έχουν τα όπλα. Πολιτικοί, στρατιωτικοί και εκπρόσωποι ΜΚΟ εξέτασαν τις περιπτώσεις του Αφγανιστάν, του Κονγκό, της Αϊτής και της Λιβύης με στόχο την αποσαφήνιση των ρόλων και των στόχων ώστε να διαφυλαχθεί η ακεραιότητα των ανθρωπιστικού χαρακτήρα επεμβάσεων.

“Οι προσπάθειες εκείνων που αναλαμβάνουν αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας συχνά περιπλέκονται από επεμβάσεις στο πολιτικού ή στρατιωτικού χαρακτήρα” σημείωσε η αντιπρόεδρος της επιτροπής Ανάπτυξης του ΕΚ, Michelle Stiffler, για να τονίσει όμως ότι στην πραγματικότητα η αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία όλων είναι απαραίτητη για την επίτευξη του όποιου στόχου.

Η στρατικοποίηση και πολιτικοποίηση της διεθνούς βοήθειας υπονομεύει το ρόλο της

Μιλώντας για το Κονγκό, ο καθηγητής Robert Kabamba  του πανεπιστημίου της Λιέγης επεσήμανε πώς συχνά ο στόχος και ο ρόλος των στρατιωτικών δυνάμεων δεν είναι σαφής, ενώ ο Ross Mountain της οργάνωσης DARA που παρακολουθεί την αποτελεσματικότητα της διεθνούς βοήθειας τόνισε ότι η οργάνωσή του έχει απομονώσει την στρατικοποίηση και πολιτικοποίηση της διεθνούς βοήθειας ως επιδεινούμενο πρόβλημα με αρνητικές επιπτώσεις σε επίπεδο πρόσβασης και ασφάλειας των ανθρωπιστικών οργανώσεων εκεί που απαιτείται η βοήθειά τους.

Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο αρμόδιος για τη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια, Peter Zangl, σημείωσε ότι όταν η διεθνής βοήθεια στηρίζει την στρατιωτική παρουσία τότε δεν μπορεί να θεωρηθεί ανθρωπιστικού χαρακτήρα και όσο πιο πολιτικοποιημένη είναι η βοήθεια αυτή, τόσο λιγότερο αποτελεσματική είναι.

Διαφορετικοί ρόλοι, διαφορετικοί στόχοι

Κανονικά οι ανθρωπιστικές οργανώσεις δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως απειλή από κανέναν από τους αντιμαχόμενους, σημείωσε η Ingrid MacDonald του Νορβηγικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες. Εκ μέρους δε της διεθνούς ανθρωπιστικής οργάνωσης CARE, η Ester Asin Martinez εξέφρασε την ελπίδα αποτελεσματικότερης δράσης από πλευράς ΕΕ ζητώντας να μην ανατεθεί η ευρωπαϊκή ανθρωπιστική βοήθεια στην Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης: “η ανθρωπιστική βοήθεια δεν είναι εργαλείο διαχείρισης κρίσεων”, τόνισε.

Αντιστοίχως, η Farah Karimi της ολλανδικής πτέρυγας της OXFAM σημείωσε ότι, στο Αφγανιστάν, η ιστορική οργάνωση ήταν παρούσα πριν την στρατιωτική παρέμβαση και θα είναι παρούσα όταν αποχωρήσουν οι στρατιωτικοί, για να τονίσει και αυτή ότι στρατικοποίηση και πολιτικοποίηση υπονομεύουν την αξιοπιστία της διεθνούς βοήθειας. Επεσήμανε μάλιστα πως το ότι η ευρωπαϊκή διεθνής βοήθεια διοχετεύεται σε μεγάλο βαθμό στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και το Πακιστάν υποδηλώνει σαφώς και την πολιτική ατζέντα πίσω από τη βοήθεια αυτή.

Διάλογος και συντονισμός

Ο Martin Lacourt του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού ζήτησε αν μη τι άλλο να υπάρξει σαφής διαχωρισμός των ρόλων: “όλοι στο ίδιο ποτάμι πλέουμε, αλλά με διαφορετικές βάρκες”, εξήγησε παραστατικά, για να συμπληρώσει ότι “η ανθρωπιστική βάρκα είναι πιο εύθραυστη αλλά το πλήρωμά της γνωρίζει καλύτερα τον ποταμό”. “Δεν ζητάμε προστασία από τις κυβερνήσεις”, σημείωσε, “αλλά συντονισμό και ανταλλαγή πληροφοριών”.

Για δε τον εκπρόσωπο των Ηνωμένων Εθνών, Antoine Gerard, “η ανθρωπιστική σφαίρα πρέπει να είναι μονωμένη από τους πολιτικούς υπολογισμούς”, φέρνοντας, όπως κι ο Λουξεμβούργιος ευρωβουλευτής, Charles Goerens το παράδειγμα της Αϊτής ως περίπτωση αρμονικής συνεργασίας στρατιωτικών και ανθρωπιστικών οργανώσεων.

Από την πλευρά των ενστόλων, ο στρατηγός Jean-Philippe Ganascia, διοικητής της πρόσφατης ευρωπαϊκής στρατιωτικής αποστολής στο Τσαντ, τόνισε ότι οι στρατιωτικοί που συμμετείχαν “έμαθαν πολλά για το πώς λειτουργούν οι ανθρωπιστικές αποστολές” και ζήτησε από το ΕΚ να στηρίξει τη σύνταξη σαφούς στρατηγικού πλαισίου για την πολιτική προστασία, “ώστε όλοι όσοι εμπλέκονται να μπορούν να κάνουν το καλύτερο δυνατό”.

Τέλος, ο διευθυντής αντιμετώπισης κρίσεων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης, Agostino Miozzo, επεσήμανε ότι η Λιβύη αποτελεί κλασσικό παράδειγμα της αλληλεπίδρασης ανθρωπιστικών, στρατιωτικών και πολιτικών επιδιώξεων, αλλά τόνισε ότι ΕΕ και ΟΗΕ είναι σε κάθε περίπτωση σε ετοιμότητα να στηρίξουν τις ανθρωπιστικές οργανώσεις όταν αυτές δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν με τα δικά τους μέσα στις υποχρεώσεις τους.