- Δεκάδες χιλιάδες Ευρωπαίοι περιμένουν να βρεθεί μόσχευμα αλλά κάθε χρόνο πολλές δεκάδες πεθαίνουν πριν το λάβουν
- Η εναρμόνιση των κανόνων για τις μεταμοσχεύσεις θα διευκολύνει τις ανταλλαγές μοσχευμάτων μεταξύ κρατών μελών, συντομεύοντας την αναζήτηση
Η μείωση του χρόνου αναμονής για τη μεταμόσχευση οργάνων αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης εκείνων που το έχουν ανάγκη, όμως πολλοί χάνουν τη μάχη περιμένοντας τον κατάλληλο δότη. Η δημιουργία κοινών ευρωπαϊκών κανόνων για τις μεταμοσχεύσεις, που εγκρίθηκε από την επιτροπή Περιβάλλοντος και Δημόσιας Υγείας έχει ακριβώς σαν στόχο να διευκολύνει τις μεταμοσχεύσεις.
Σήμερα σχεδόν 60.000 ασθενείς πανευρωπαϊκά βρίσκονται σε λίστες αναμονές για μεταμόσχευση οργάνων, όμως κάθε ημέρα 12 πεθαίνουν επειδή δεν βρέθηκε εγκαίρως μόσχευμα. Αν και είναι δεδομένο ότι σε σχεδόν κάθε χώρα οι ασθενείς είναι περισσότεροι από τους υποψήφιους δωρητές, το πρόβλημα εντείνεται από την έλλειψη ενός πραγματικά “ευρωπαϊκού χώρου” μοσχευμάτων που να επιτρέπει τις ανταλλαγές μεταξύ κρατών μελών πολλαπλασιάζοντας έτσι τις λύσεις για εκείνους που τις έχουν περισσότερο ανάγκη.
Τούτο καθώς αν 81% των Ευρωπαίων δηλώνουν ότι στηρίζουν τη δωρεά οργάνων, μόνο το 12% έχει κάρτα δωρητή σώματος ενώ τεράστιες είναι και οι διαφορές σε αριθμό υποψήφιων δωρητών μεταξύ των κρατών μελών.
Όμως στην Ευρώπη σήμερα υπάρχουν δύο οργανισμοί ανταλλαγής οργάνων, η Eurotransplant και η Scandiatransplant, όμως δεν καλύπτουν παρά ορισμένα κράτη μέλη και έχουν ελάχιστες ανταλλαγές με άλλες χώρες. Η μεν Eurotransplant καλύπτει τη Γερμανία, την Αυστρία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, την Κροατία και τη Σλοβενία και διευκολύνει περισσότερες από 3000 μεταμοσχεύσεις ετησίως, η δε Scandiatransplant τη Σουηδία, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία και την Ισλανδία.
Τι μπορεί να γίνει;
Οι λύσεις είναι δύο: να διευκολυνθούν οι ανταλλαγές μοσχευμάτων μεταξύ κρατών μελών και να αυξηθούν οι δότες και για αμφότερα υπάρχουν συγκεκριμένες προτάσεις με τη μορφή οδηγίας και σχεδίου δράσης αντίστοιχα, που εξετάζει τώρα το ΕΚ.
Για να λειτουργήσει ένα πανευρωπαϊκό σύστημα ανταλλαγής, τριπλή προϋπόθεση είναι η δημιουργία ενιαίου συστήματος διασφάλισης της ποιότητας και ασφάλειας των οργάνων, η βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και, τέλος, η αύξηση του αριθμού των δωρητών.
Για το πρώτο, τη διευκόλυνση των ανταλλαγών, με βάση την πρόταση οδηγίας που εγκρίθηκε από την επιτροπή Περιβάλλοντος – Δημόσιας Υγείας του ΕΚ και θα υποβληθεί για έγκριση από την ολομέλεια το Μάιο, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ορίσει Εθνική Αρχή για τις μεταμοσχεύσεις αλλά και εθνικό πρόγραμμα διασφάλισης της ποιότητας των μοσχευμάτων.
Αυτές οι εθνικές αρχές, που μπορούν να είναι δημόσιες ή και ιδιωτικές αλλά μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, θα έχουν ως αποστολή την εποπτεία όλης της διαδικασίας της μεταμόσχευσης, από τον εντοπισμό του δωρητή και την αφαίρεση του οργάνου, μέχρι την επέμβαση στον ασθενή – λήπτη. Σκοπός τους είναι να επιβάλλουν την τήρηση από κάθε εμπλεκόμενο φορέα ή επιχείρηση, όλων των διαδικασιών διασφάλισης της ποιότητας και ασφάλειας του μοσχεύματος, όπως αυτές προβλέπονται από την οδηγία.
“Περισσότερα όργανα για περισσότερους ασθενείς”
Αυτή η τήρηση συγκεκριμένων κοινών διαδικασιών αναμένεται και την ασφάλεια των ασθενών αν βελτιώσει και τις ανταλλαγές μεταξύ κρατών μελών να διασφαλίσει καθώς παρέχει την εγγύηση ότι όλα τηρούν τις κοινές διαδικασίες. Οι διαδικασίες αυτές, σημειώνεται, μπορούν να είναι ακόμα αυστηρότερες σε όποια κράτη μέλη το επιθυμούν. Οι εθνικές αρχές θα είναι επίσης επιφορτισμένες με τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιφορτισθεί με τη δημιουργία του αναγκαίου πανευρωπαϊκού δικτύου εθνικών αρχών για να διευκολυνθεί η μεταξύ τους συνεργασία.
Όπως εξηγεί ο εισηγητής του ΕΚ για το θέμα, Miroslav Mikolášik (ΕΛΚ, Σλοβακία), “ζητούμενο είναι να εξασφαλίσουμε περισσότερα όργανα για περισσότερους ασθενείς”, κάτι που εκ των πραγμάτων απαιτεί “καλύτερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Όπως επισημαίνει υπάρχουν πολλά κράτη μέλη που παραμένουν εκτός των δύο ευρωπαϊκών συστημάτων ανταλλαγών όμως μπορούν να διαθέσουν “όργανα με καλή ποιότητα”.
Ειδική πρόνοια υπάρχει για την αντιμετώπιση του (λαθρ)εμπορίου οργάνων, μεταξύ άλλων με τη διασφάλιση ότι οι δωρεές από ζώντες δότες περιορίζονται σε μέλη του στενού οικογενειακού κύκλου μόνον εφ’ όσον δεν έχει βρεθεί κατάλληλο μόσχευμα και σε κάθε περίπτωση πραγματοποιούνται αφιλοκερδώς.
Περισσότεροι δωρητές
Εκτός της οδηγίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει και σχέδιο δράσης για τα έτη 2009-2015, που έχει σαν στόχο να βελτιώσει την όλη διαδικασία, μεταξύ άλλων αυξάνοντας τον αριθμό των δωρητών με ειδικές εκστρατείες και διευκόλυνση της απόκτησης κάρτας δωρητή σώματος. Με έκθεσή του, ο Andres Perello Rodriguez (Σοσιαλιστές, Ισπανία) εκφράζει την υποστήριξη του ΕΚ για τους στόχους του σχεδίου δράσης εισηγούμενος επίσης να προτείνεται η εγγραφή σε κατάλογο δωρητών σε όλους όσους εκδίδουν διαβατήριο ή άδεια οδήγησης. “μοναδικός στόχος μας είναι η επιβίωση όσων περιμένουν μόσχευμα” σημειώνει.
