Με περίπου 80 εκατομμύρια Ευρωπαίους να αδυνατούν να καλύψουν ακόμα και στοιχειώδεις ανάγκες τους, το 2010 έχει ανακηρυχθεί Ευρωπαϊκό Έτος Καταπολέμησης της Φτώχιας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού. Στόχος, ιδίως σε μια περίοδο κρίσης όπως η σημερινή, είναι η πολιτική κινητοποίηση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για την αντιμετώπιση της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού στην καθημερινής πραγματικότητά τους, όσο και στα στερεότυπα με τα οποία περιβάλλονται και το στίγμα που φέρουν.
Συνολικά το 16% του ευρωπαϊκού πληθυσμού (περίπου 20% στην Ελλάδα) ζει κάτω από το όριο της φτώχιας, το οποίο ορίζεται ως το 60% του διάμεσου εισοδήματος της κάθε χώρας αν και όπως είναι προφανές σε κάθε χώρα και κάθε κοινωνία διαφέρει το τι ακριβώς είναι η “φτώχια” και από τι πηγάζει ο κοινωνικός αποκλεισμός.
Ωστόσο ορισμένες βασικές παράμετροι ισχύουν παντού, όπως ακραία φτώχια που χαρακτηρίζεται από καταστάσεις όπως η έλλειψη πρόσβασης σε πόσιμο νερό, φροντίδα υγείας, εκπαίδευση, στοιχειώδη στέγη ή ακόμα και επαρκή διατροφή, φαινόμενα που εξακολουθούν να μην έχουν εκλείψει στην Ευρώπη σήμερα.
Όμως και πέρα από τις πιο ακραίες καταστάσεις η φτώχια δεν παύει να υπάρχει, απλώς γίνεται πιο σχετική. “Σχετική” υπό την έννοια ότι ο “φτωχός” δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να απολαύσει το βιοτικό επίπεδο που θεωρείται “κανονικό” για τη χώρα στην οποία ζει, είτε αυτό εκφράζεται σε υλικά αγαθά είτε σε άλλα, όπως οι δυνατότητες να εξασφαλίσει αξιοπρεπή στέγη ή να παράσχει μόρφωση στα παιδιά του, ακόμα και αν δεν βρίσκεται στο ακραίο σημείο της απόλυτης φτώχιας. Είναι κατά πολύ το πιο διαδεδομένο είδος φτώχιας στην Ευρώπη.
Συνδεδεμένος με τη φτώχια είναι και ο κοινωνικός αποκλεισμός, η έλλειψη πρόσβασης στους μηχανισμούς διαμόρφωσης των αποφάσεων, πολιτικών και μη, που προσδιορίζουν την ποιότητα της καθημερινής ζωής. Ο αποκλεισμός μπορεί να οφείλεται ευθέως σε οικονομική αδυναμία ή να είναι πιο έμμεσο αποτέλεσμά της, όπως η έλλειψη πρόσβασης στην εκπαίδευση ή την αγορά εργασίας. ή ακόμα να είναι αποτέλεσμα κοινωνικών διακρίσεων και προκαταλήψεων.
Έτσι για το 2010, το Ευρωπαϊκό Έτος Καταπολέμησης της Φτώχιας και του Κοινωνικού Αποκλεισμού, έχει προβλεφθεί μια σειρά από δράσεις σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, με χρηματοδότηση από την προϋπολογισμό της Ένωσης που φθάνει τα 17 εκατομμύρια ευρώ, το μεγαλύτερο κονδύλιο που έχει διατεθεί ποτέ για οποιοδήποτε “Ευρωπαϊκό Έτος”. Από αυτά, τα εννέα εκατομμύρια θα διατεθούν απευθείας για δράσεις στα κράτη-μέλη. Τα προγράμματα έχουν σχεδιασθεί σε συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και μη κυβερνητικές οργανώσεις που εκπροσωπούν, ακριβώς, τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού και περιλαμβάνουν δράσεις όπως η διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης ή η υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού.
